BENEVENT TRAJAN TAKI 107-114

- KURBAN SAHNESİ: Trajandönemi, Roma adına çok önemli savaşların yapıldığı bir dönemdir. Bu kabartmadabir zafer sonrası yapılan şükran sahnesi anlatılmaktadır.Üzerinde bir toga olanTrajan capito velato olarak sununun baş rahibidir. Başında ise Corona Cilicaadı verilen imparatorun sivil kimliğini gösteren bir tac bulunur. Diğer gençfigürlerin başlarında çelenk vardır. Solda üst gövdeleri çıplak olan vebellerinde satır taşıyan figürler kurbanı gerçekleştirecek olan kişilerdir. Bufigürleri eteklik şeklindeki giysileri ve bellerindeki kalın deri kuşaklardanda tanıyoruz.

Kurban töreni Roma senatosunun önünde yapılmaktadır. Bu dönemde henüz sivil halkın sakallı betimlenmesi söz konusu değildir. Bu nedenle bu kabartma gördüğümüz sakallı kişi alegorik bir anlatımla Roma senatosunu temsil eder. Aslında sonsuz yetkiye sahip olan imparator yine de senatoyu ve halkı önemsediğini göstermek için “ben bu eylemi halkın ve senatonun onayı ile yapıyorum” mesajını veriyor. Sahnede iki kız çocuğu da kurban görevlisi olarak yer alır. Arkadaki figürler ise Ara Pacis’den de tanıdığımız sivil ve askeri erkândır.

İmparatorlar aynı zamanda Roma ordusunun da başıdır. Savaşlarını haklı göstermek ve zaferlerini yüceltmek için yapmaları gereken belli şeyler vardır. Bunların başında da ele geçirilen yeni toprakların halkına karşı yapması gerekenler gelir. Roma’da sivil halk genellikle öldürülmez. Trajan döneminde özellikle Datya seferinde sivil halkın tebaa olarak kabul edilmesi söz konusudur. Bu sahnede de imparatorun halka para kesesi dağıtması anlatılmaktadır. İmparatorun pretas olarak adlandırdığımız iyiliğini, ulviliğini anlatır.

Sahnede, başlarında sur şeklinde taclar taşıyan dört kadın figürü yer alır. Bunlar Trajan’ın savaştığı bölge ya da kentlerin Tychelerdir. Geç Klasik, erken Helenistik dönem yaratısı olan bu figürlerin Roma’da devam ettiğini görüyoruz. Çocukların da bu komposizyonda yer alması ilginçtir. Bir kız çocuğu eteğini açmış, bayramda şeker toplama anlatımıyla betimlenmiştir. Diğer çocukların erkeklerin kucağında, omzunda betimlenmiştir. Çocuklardan birini omzunda taşıyan bir erkek figürü, sahnenin sağında, kaçar gibi bir hareket halindedir.

Başı olmayan figür, yoldan gelen, at binen figürler gibi kısa tunika ve kısa pelerin giyer.

Ortada yer alan tepsinin solundaki figür imparatordur. omzundaki çocuk ile kaçar gibi görünen figür geç Antoninler baroğunda gördüğümüz duygusallık, agresiflik dozu arttırılmış anlatıma benzer. Bu anlatımın ilk nüvesi olarak çıkar karşımıza.

-       Onurlandırma sahnesi:

Zafer kazanan imparator Trajan Viktoria tarafından taçlandırılıyor. İmparator dekoratif özellikler taşıyan bir zırh giymiştir, çizme konçları çok iyi, ayrıntılı olarak çalışılmıştır.

Üzerinde alegorik betimlemeler vardır. Komposizyon tam ortadan ikiye ayrılmıştır. Sağ boşlukta Viktoria’nın kanatları, sol boşlukta ise olasılıkla bir trapaion olmalıydı. Bu anlatım son derece eski bir gelenektir.

Bu kabartma imparatorun anatomisinde bir sıkıntı vardır. Baştan aşağıya doğru inerken uzuvların giderek küçüldüğü görülür. Bunun nedeni kabartmanın yüksek bir yerde durmasıdır. Yukarı bakarken perspektif yapacağı için daha yukarıda kalacak bölümler daha büyük yapılır.

-       Bağışlanma sahnesi:

Kabartmanın genel konsepti Dakia’nın teslim olmasıdır. İmparator tunikası ve pelerini ile yolculuk kıyafetlerini giymiştir. İmparatorun başı diğerlerinden büyük yapılmıştır. Sanatçı bu yolla imparatorun tanınmasını sağlar. Bir köprünün trabzanları görülmesi nedeniyle sahnenin bir nehir üzerinde geçtiğini anlıyoruz. İmparatorun sağında yerde yatan figür nehir tanrısıdır. İmparatorun önünde diz çöken kadın figürü ise tanrıça Dakia’dır. Bu af dileme, bağışlanma gestusudur.

Sırtındaki sadağı ile bu kadın figürü Dione (Artemis)dir. En sağda Dione’nin arkasındaki sakallı figür elinde bir sopa tutar. Üzerinde kozalaklar olan bu sopa Dakia ile ilgili bir anlatım olmalıdır. Artemis’in sağındaki, başında çelenk olan figür ise Apollondur. Efemine görünümlü bu Apollon’un uzun giyimli olması Klasik dönemden itibaren bildiğimiz bir olgudur. Göğüs gibi görünen yerde bir renk deformasyonu vardır.

Başında sorguç olan figür savaş tanrısı Marstır. Onun yanıda başında su şeklinde bir tac taşıyan ve Dakia eyaletini simgeleyen bir Tyche yer alır. Burada anlatılan tanrı Mars’ın Trajan’ın yanında olduğu ve şehrin alınmasına nasıl yardım ettiğidir.

Bu kabartmaların hepsinde savaşın çeşitli yönleri özellikle de erdemi anlatılmıştır.

Bu kabartmada bazı askerlerin üzerinde Herakles postu olduğu görülür.

Açık havada geçen bir anlatım vardır. Trajan’ın soyunu nereye dayandığını gösteren bir kabartma olarak değerlendirilebilir.

Çünkü kendisinden önceki dönemlere ait saç modelleri kullanılmıştır.

Sağdaki sakallı figür bir komutan olmalıdır. Aslında bu dönemde sakallı erkek figürü yoktur ancak savaş ortamında olduğu için olabilir.

Ortadaki üst gövdesi çıplak olan sakallı figür ise Roma halkı ya da senatoyu simgeliyor olabilir.

Arkadaki askerler arasında Nero ve Domitian saç modeline sahip olanlar vardır. En solda ise Hadrian dönemine ait bir saç modellendirmesi vardır. Bunların dışındaki tüm saç modellendirmeleri tipik Trajan dönemi saçı özelliği gösterirler.

Üst gövdesi çıplak olan ve sakallı betimlenen bu figür Jüpiter, yanındaki figür ise Juno. Arkada ise Minerva’yı görüyoruz.

Trajan önündeki yardımcılarına (emekli askerler) toprak bağışında bulunuyor. Bu gelenek Osmanlı’da da vardır. Bir kent kapısının önünde geçer sahne.

Bu sahnede Trajan’ın askerlere minnettarlığını belirtirmesi betimlenmiştir. Arkada yine Tycheler yer alır.

Trajan takı kabartmaları bize dönemle ilgili pek çok önemli bilgi verir. Ordunun kademelenmesi, savaşların nasıl yürütüldüğü, kurbanlar vs. Özellikle Trajan sütunu bu konular hakkında pek çok detay verir. Augustus döneminden sonra bu kadar zengin kabartmaya sahip ilk dönem Trajan dönemidir. Hadrian döneminde ise daha çok yontu sanatı yoğundur.