Sagalassos

Sagalassos

Sagalassos’un Kısa Tarihçesi

     Sagalassos Türkiye’nin güneybatısında, Burdur’un Ağlasun ilçesinde yer alır. Antalya’dan yalnızca yaklaşık 100 km uzaklıktadır. Antik kent dağ eteklerine, denizden 1450 ile 1600 metre yükseklik arasına kurulmuştur. Güneyinde Akdeniz, kuzeyinde Anadolu platosu yer alır. Hemen doğusunda 2271 metredeki zirvesiyle Akdağ yükselir. Antik kentin civarında pekçok verimli ova vardır. Bunlar zamanla kent topraklarına dahil olur. Bunlardan en önemlisi ve Sagalassos idaresine ilk katılan (MÖ 2. yüzyıl başında) Burdur Ovasıdır. Böylece kentin tarım alanı büyük ölçüde genişler ve bu durum ileriki yıllarda Sagalassos’un Anadolu Roma yol ağına bağlanmasına olanak sağlar. Ardından, Augustus Dönemi’nde Bağsaray ve Çelitkçi vadileri de kentin idaresi altına girer.

Perge Tiyatrosu

Cavea (Seyirci oturma yerlerinin bulunduğu alan), Orkestra ve Scene (Sahne) olmak üzere üç ana bölümden oluşur. Cavea ve sahne arasında orkestraya ayrılan alan, yarım daireden biraz geniştir. Bir dönem orkestra alanında yine aynı dönem popüler olan gladyatör ve vahşi hayvan dövüşleri yapılmıştır. 13000 seyirci kapasitelidir. Alt tarafta 19, üstte 23 oturma sırası vardır. Tiyatroda orkestra kısmının korkuluklarla çevrilmiş olması, burada gladyatör oyunlarının da yapıldığını göstermektedir. Fakat Perge tiyatrosunun en ilginç bölümü sahne binasıdır. 5 kapı ile kulise açılan sahne binasını yüzünde tablolar halinde şarap tanrısı Dionysos’un hayatını anlatan rölyefler vardır. Perge tiyatrosunun sahne binasındaki mermer kabartmalar da adeta bir filmin kareleri gibi betimlenmiştir. Sahne binasının yıkılması sonucu bu kabartmalardan bir çoğu ağır hasar görmesine rağmen Dionysos’un hayatını anlatan bölümler oldukça anlaşılır durumdadır.

FİGÜRİNLER ÇAĞI

         Myken Uygarlığı’na son veren Dorlar’ın erken dönemlerine ait en yoğun biçimde günümüze ulaşan eserleri, geometrik motiflerle süslü olan vazolarıdır. Bununla birlikte heykel sanatında büyük eser yapıp yapmadıkları konusunda herhangi bir bilgi bulunmamaktadır. Buna karşın gerek Olympia ve gerekse Akropolis’te ağırlıkla ele geçen çok sayıda figürin, Dorlar’ın bu sanat dalına da ilgi duyduklarını en açık şekilde göstermektedir.

         Dor Göçleri sonucunda yaklaşık 1200’deyıkılan Myken veya Hitit gibi uygarlıklardan sonra yaklaşık 800 yılına kadarsüren bir Karanlık Çağ’dan bahsedilmektedir. Hem vazo sanatına ait ürünler, hemde figürinler bu çağda da hayatın devam ettiğini kanıtladığı gibi, insanlıktarihinin karanlık bir döneme girmediğini açık bir şekilde göstermektedir. Bugeçiş dönemini diğerlerinden ayıran en önemli özellik sadece devlet, ya da kentdevleti olarak adlandırabileceğimiz siyasal bir otoritenin olmamasıdır.

YUNAN HEYKELTIRAŞLIĞININ KÖKENİ

            Bu bölümde Yunan sanatında taşheykellerin ortaya çıkmasında doğunun etkisi ve rolü irdelenecektir. Yunanheykeltıraşlığının ilk evresi olan Arkaik Dönem’de normal insan boyutunda veyadaha büyük taş heykellerin üretimine başlanmıştır. Bugüne kadar elde edilenbuluntulara göre heykel boyutunun uzatılmasına yönelik ilk gayretler 7. yüzyılınortalarına doğru başlamıştır. İlk heykellerde daha çok erkek tasvirlerine ağırlıkverildiği dikkat çekmektedir. Kuros ismi verilen bu erkek heykellerinde ortaközellik; frontal şekilde dik ayakta durmaları, genelde soldaki olmak üzerebacaklardan birisi öne atılmış olması, kolların yanlardan aşağı doğru bırakılmasıve ellerin yumruk şeklinde sıkılmasıdır. Genellikle çıplak betimleme egemen olsada nadiren giyinik kuroslara da rastlanmaktadır. Vücut ağırlığı her iki bacak tarafındaneşit şekilde taşınmaktadır. Saçlar dik ya da yatay hatlardan oluşan çizgilerlebaşın üzerine bir peruk gibi oturtulmuştur. Arkaik dönemin bu genel kurostipolojisini anlamak açısından New York kurosu güzel bir örnektir. Samos’tanfildişi figürin veya Delphi’den bronz figürin, frontal ayakta durur şekildebetimlenmeleri, merdiven şeklinde yatay hatlardan oluşan ve peruk gibi başınüzerine yerleştirilen saç, her iki yanda yumrukları sıkılı şekilde indirileneller, kuros heykelleri için tanımlamaya çalıştığımız tipin 7. yüzyılın ortalarınadoğru hâlihazırda Ege’nin her iki yakasında tanındığına işaret etmektedir.Ancak bu örneklerin normal insan boyutunun çok altında olduğunu ve bu nedenlehenüz figürin sınıfına dahil oldukları göz önünde bulundurulmalıdır.

M.Ö. I. YÜZYIL ROMA-PARTH İLİŞKİLERİNİN KİLİKYA EYALETİ’NDEKİ YANSIMALARI

Mehmet KURT

Yrd. Doç. Dr. Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Tarih Bölümü

mehmetkurt@kmu.edu.tr

ÖZET

Anadolu’nun güneyindeki korsanlıkfaaliyetlerini engellemek amacıyla kurulmuş olan Kilikya Eyaleti, Roma’nıngeleneksel doğu politikası ve yönetim olgusunda önemli bir yer tutmuştur.Pompeius’un yapmış olduğu düzenlemelerle tarihinin en geniş sınırlarına ulaşmışolan eyalete, Lentulus Spinther’in valiliği sırasında Apameia (= Dinar), Cibyra(= Gölhisar) ve Synnada (= Şuhut)’nın da eklenmesiyle stratejik açıdan daha daönem kazanmıştır. Eyaletin özellikle Ovalık Kilikya’yı kapsayan doğu kesimi,M.Ö. I. Yüzyıl Roma yönetiminde oldukça karmaşık ilişkilerin yaşandığı, sık sıkdüzenlemelerin yapıldığı sahaların başında gelmiştir. Romalı valilerin kötüyönetimi ve korsanlık sorunu yüzünden uzun süre sıkıntılı dönemler yaşayaneyalet, Pompeius tarafından Ovalık Kilikya’nın bağlanması sonucu Parthtehlikesiyle karşı karşıya kalmıştır. Cicero ve Marcus Antonius başta olmaküzere, Roma’nın Kilikya Eyaleti yöneticilerinin yapmış oldukları düzenlemelerdeParthların büyük payı olmuştur. İşte bu çalışmanın konusunu Cicero’nunmektupları ve antik kaynaklar ışığında Roma-Parth ilişkilerinin KilikyaEyaleti’ndeki yansımaları oluşturmuştur. Bu yönüyle çalışma, Roma-Parthiliklileri çerçevesinde Kilikya Eyaleti’nin tarihi gelişimi hakkında bir geneldeğerlendirmeyi içermektedir.